Schilderijen: Jan Steen – Een burgemeester van Delft en zijn dochter

Omdat het hoofdgebouw van het Rijksmuseum in Amsterdam nog tot Sint-Juttemis verbouwd wordt, geef ik u op deze website van tijd tot tijd een kijkje in de schitterende collectie van dit museum, gevolgd door een heldere analyse van het werk. Vandaag ‘Een burgemeester van Delft en zijn dochter’ van Jan Steen:

                                                                                                                                                                                                         Adolf Croeser, zo heette de burgemeester die Jan Steen in 1655 op het doek heeft gezet. Z’n dochter heette ook Croeser, maar dan Catharina. Maar weinig dochters heten Adolf, dat zullen verscheidene ambtenaren van de burgerlijke stand kunnen beamen. Zo aan het hoofd van deze Catharina te zien, leed zij aan één of ander ziekte. Daar mag je niet mee spotten, vandaar dat ik er verder niks meer over schrijf. Maar oioioioioi, wat een rotkop!

Vanuit dat oogpunt bekeken, is het niet zo gek dat Adolf, de burgemeester van Delft dus, zijn dochter geen blik waardig gunt en zich meer met een vrouwelijke bedelaar bezig lijkt te houden. Of het echt een bedelaar is, weet ik trouwens niet. Nu ik wat beter kijk zie ik dat het er meer op lijkt dat ze zojuist een briefje in de hand van burgemeester heeft gedrukt. Bedelaars doen dat weinig; ze zal dus wel geen bedelaar zijn, maar gewoon een huisvrouw die haar boodschappenbriefje aan de burgemeester heeft gegeven. Burgemeesters haalden in die tijd vaak boodschappen voor willekeurige huisvrouwen, vandaar.

Dat lijkt heel aardig, maar eigenlijk was die burgemeester van Delft een ongelofelijke lul. Dat blijkt ook wel uit de bijnaam die de Delftenaren hem hadden gegeven: ‘De Lul van Delft’. Een bijnaam die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat. Ze mochten hem niet erg graag. Daar maakte Adolf het ook wel een beetje naar. Wanneer hij bijvoorbeeld boodschappen ging halen voor willekeurige huisvrouwen, dan kocht hij soms maar de helft van het lijstje en stak hij het overgebleven geld in eigen zak. Sommige gezinnen moesten het daarom wekenlang zonder hagelslag of winegums stellen, terwijl Adolf nog eens een extra sigaartje opstak.

Aan deze onrechtvaardigheid kwam abrupt een einde toen, drie jaar nadat Jan Steen bovenstaand schilderij had gemaakt, ene Cornald Geurtsen aanbelde bij de burgemeester en hem een Delftsblauw tegeltje tegen z’n kin wierp. Een gapende wond in de kin van Adolf was het gevolg. We hebben hem, en z’n dochter Catharina, na dit incident nooit meer teruggezien in Delft. Het schilderij van Jan Steen is de enige tastbare herinnering die we nog aan dit illustere duo hebben. 

7 reacties op “Schilderijen: Jan Steen – Een burgemeester van Delft en zijn dochter”