Omdat het hoofdgebouw van het Rijksmuseum in Amsterdam nog tot Sint-Juttemis verbouwd wordt, geef ik u op deze website van tijd tot tijd een kijkje in de schitterende collectie van dit museum, gevolgd door een heldere analyse van het werk. Vandaag de ‘Bethlehemse kindermoord’ van Cornelis van Haarlem:
Wat gelijk opvalt is dat de schilder gepoogd heeft ons zo direct mogelijk in de hol te laten kijken van een meneer die een kind de nek doorsnijdt. Rond 1590, het jaar waarin Cornelis van Haarlem z’n meesterwerk schilderde, was dit vrij normaal. Je zette eerst eens een reet op het canvas en dan kliederde je er wat omheen. Niet zelden mondde dat geklieder er omheen uit in nog meer reten.
Slechts de totaal vergeten en eenzaam gestorven schilder Hendrick Van Aarschbergen hield het in 1594, op zijn schilderij ‘De Reet’ , bij één reet. Al de rest schilderde er nog minstens één reet bij. Zo ook Cornelis van Haarlem. Naast reet één duikt dan ook al vrij snel reet twee op. Ditmaal van een meneer die naakt in een worsteling verzeild is geraakt. Dat gebeurt soms. Zeker wanneer je kinderen aan het vermoorden bent in Bethlehem. Ben je peultjes aan het plukken in Aalst, dan zal het je niet zo snel overkomen. Dit ter overpeinzing.
Terug naar de reten. Reet drie is een kinderreet. Voor een nauwkeurige beschrijving van deze kinderreet moet u zijn bij de vrouw die onder reet één ligt. Zij heeft er goed het zicht op, en zou u dan ook in geuren en kleuren kunnen bijpraten over de kenmerken die reet drie tot zo’n karakteristieke reet maken.
Dat zal nog wel even moeten wachten, want eerlijk gezegd heeft niemand op dit moment enig idee waar deze mevrouw uithangt. Doch, Derk Bolt van Spoorloos is hard op zoek en denkt haar volgende week donderdag in de binnenlanden van Peru, Vietnam of India aan te zullen treffen. Tot die tijd kunnen we slechts speculeren over de kinderreet.
Wat we wel zeker weten is dat deze kinderreet en de eerder gememoreerde ‘reet twee’ ervoor hebben gezorgd dat het schilderij nu in het Rijksmuseum hangt, en niet onder een laag stof op de zolder van mevrouw Gerritsen uit Haddinxveld-Giessendam ligt. Daar ligt de ‘De Reet’ van Van Aarschbergen namelijk op dit moment. Dat had Cornelis van Haarlem dus goed gezien.