De koekoek

Vandaag de grootste lul onder de vogels. De koekoek. Een naam die hij kreeg omdat hij letterlijk de hele dag ‘koekoek, koekoek’ loopt te roepen. Je hebt ook koekoeken die alleen ’s ochtends van zich laten horen. Dit is de zogenaamde ontbijtkoekoek. De meest zeldzame koekoek is de koekoek die slechts in een klein deel van Wallonië voorkomt: de Bastognekoekoek. Goed, nu is de koek gelukkig op…

Een dier dat is genoemd naar de klank die hij voortbrengt noemen we in de biologie een onomatopee. Een term vernoemd naar de 17e eeuwse bioloog Onno Matopee, die de hele dag z’n eigen naam riep omdat hij zichzelf nogal een geile vent vond. Een beetje de Patricia Paay van zijn tijd dus. Ook hij was maar 1,50 m. en woonde in een paddenstoel in het bos. Wat dan voor een bioloog wel weer handig is.

Op die manier kon hij bijvoorbeeld de koekoek goed in de gaten houden. In die tijd tierde de koekoek nog welig in de Nederlandse bossen. Nu is dat wel anders. Hij wordt bedreigd. En dat is helemaal niet zo erg. Want niet alleen het mannetje is vanwege al dat geroep een lul, ook het vrouwtje is een enorme lul. Maar dan om een andere reden.  

Het eerste wat Onno namelijk opviel toen hij vanuit z’n paddenstoel de vrouwtjeskoekoek zat te bestuderen was de brutale wijze waarop ze omgaat met het hele voortplantingsgebeuren, zoals Onno dat altijd zo mooi noemde. Nadat de vrouwtjeskoekoek door het mannetje….ja, hoe moet ik dat nu weer eens noemen…..is bekoekoekt gebeurt er iets heel wonderlijks: 

Onno en ik weten niet precies waarom het gebeurt – misschien wel omdat het mannetje te lui is om een fatsoenlijk nest te bouwen – maar de vrouwtjeskoekoek deponeert haar ei in het nest van een ander. Hier laat de koekoek zich van z’n meest doortrapte kant zien. Alles doen ze om de vogel die eigenaar van het desbetreffende nest is, af te leiden.

De mannetjeskoekoek deinst er zelfs niet voor terug zijn koekoekspenis te flashen (koekoek!) teneinde de vrouwtjeskoekoek in het moment van onachtzaamheid dat daarna ontegenzeggelijk volgt haar ei te laten leggen in het onbewaakte nest. Zulke gemene spelletjes spelen de koekoeken.  

Wie hoopt dat dit gedrag niet erfelijk is, komt bedrogen uit. Het bekende spreekwoord ‘Eens een koekoek, altijd een koekoek’ bestaat echt niet voor niks. Het eerste wat de netgeboren koekoek namelijk doet, is zijn netgeboren nestgenoten over de rand van het nest kieperen. Zonder pardon worden ze er uit geflikkerd.

Sinds enige tijd hebben vogels als de kleine karekiet, de graspieper en de tuinfluiter echter genoeg van deze situatie. Zij hebben besloten zich niet langer voor het karretje van de koekoek te laten spannen! Hierdoor is de koekoek in Nederland als kwetsbaar op de lijst van bedreigde vogels terechtgekomen. En dat zullen we dan wel weer zielig moeten vinden. Nou, dank je de koekoek!

18 reacties op “De koekoek”